De tijd van Sint Jan komt er weer aan. Dat is te zeggen, één van de Sinten Jan. Er worden binnen de Vrijmetselarij twee Sinten Jan gevierd. Eén in de zomer (Zomer Sint Jan) en een in de winter (Winter Sint Jan). Wat is dat toch met die Jannen?
Laat ik beginnen met even te zeggen wie de Jannen zijn. Ten eerste hebben we Johannes de Evangelist, ook wel de apostel Johannes. Ten tweede Johannes de Doper. De feestdagen in de Katholieke Kerk zijn respectievelijk 27 december en 24 juni (de geboorte, een half jaar voor de geboorte van Christus). Beide Sinten Jan zijn patroonheiligen van de Vrijmetselarij, dus het is niet vreemd dat binnen de Vrijmetselarij hun feestdagen worden gevierd. Er zijn ook aardig wat loges die zich naar een van de twee Jannen hebben vernoemd.
Als je naar de data kijkt, zal het je misschien opvallen dat deze vallen rond de langste en de kortste dag in het jaar, de zomer- en de winterzonnewende. Zo zijn er ook loges die de vieringen zonnewendes of solstitiae noemen. Dit is een duidelijk voorbeeld van het feit dat binnen de Vrijmetselarij bouwsymboliek wordt gebruikt, maar ook licht- of zonne-symboliek. De Sint Jansvieringen geven twee belangrijke punten aan in de jaarlijkse kringloop van de zon. Johannes de Doper schonk Jezus van Nazareth het licht, dus zijn feestdag valt in de lichtste tijd van het jaar. Het zal de taak van de Evangelist zijn om dat licht in de donkerste tijd van het jaar te brengen.
In de Maçonnieke praktijk, is de viering van het Zomer Sint Jan vaak de afsluiting van het werkjaar. Daarna begint het zomer reces. Het Winter Sint Jan geeft een beetje het idee van Kerstmis, een zeker hoogtepunt in het jaar (hoewel in het begin van een werkjaar) waarbij een mooie rituele zitting met veel kaarsjes wordt uitgevoerd. In zekere zin wordt in bij het Winter Sint Jan ook het “profane” (de wereld buiten de loge) jaar afgesloten.
Veel loges organiseren hun eigen Sint Jansvieringen. Over het algemeen zijn dan ook leden welkom van loges die geen eigen viering hebben. Het kan ook zijn dat er een viering wordt georganiseerd voor een hele organisatie en dat er in plaats van een paar dozijn aanwezigen (een paar) honderd mensen naar de viering komen. De Sint Jansvieringen worden vaak aangegrepen om elkaar over de grenzen van de eigen loge heen te bezoeken. Hoewel er altijd “gevisiteerd” kan worden (een andere loge bezoeken), blijkt in de praktijk dat volle agenda’s er voor zorgen dat dit niet altijd veel gebeurt. Een ‘grote gebeurtenis’ als een Sint Jansviering is een uitgelezen mogelijkheid om de belofte aan een bepaalde loge om eens langs te komen, waar te maken.
Vrijmetselaren zijn praktische mensen die ook bezigheden hebben buiten de Vrijmetselarij. De vieringen vinden dus niet altijd plaats op de feestdagen zelf of op de dagen van de zonnewendes, maar in het weekend er voor of er na. Omdat het natuurlijk ook nog zo kan zijn dat een bevriende loge ook een viering heeft en men wil bij elkaar op bezoek komen, zal er zo praktisch mogelijk worden gepland. Het kan dus zomaar zijn dat een Vrijmetselaar meerdere Sint Jansvieringen bezoek. Vanzelfsprekend verhoogt dat de feeststemming.
Mocht je te vinden zijn op fora, Facebook-groepen of wat dan ook waar (andere) Vrijmetselaren aanwezig zijn, dan is de kans groot dat in deze tijd van het jaar worden als “Sint Jansviering”, “Zomer Sint Jan”, “Solstitium” of “Zonnewende” valt. Nu weet je in elk geval een beetje waar dat over gaat.
